કચ્છમાં ગૌચર જમીન પર મોટા પાયે દબાણ

કચ્છમાં ગૌચર જમીન પર મોટા પાયે દબાણ થયેલું છે.? આ અંગે જુદા જુદા અહેવાલો અને આક્ષેપો ઉપલબ્ધ છે, જે નીચે મુજબની મુખ્ય બાબતો દર્શાવે છે:
ઉપલબ્ધ માહિતી મુજબ ગૌચર જમીનની સ્થિતિ:

• પશુઓની સંખ્યા અને ગૌચરની જરૂરિયાત: 2018ના એક અહેવાલ મુજબ, કચ્છમાં 18.89 લાખ પશુઓની સંખ્યા સામે 7.55 લાખ એકર ગૌચરની જમીન હોવી જોઈએ. જોકે, રેકોર્ડ પર માત્ર 3 લાખ એકર જમીન જ ગૌચર તરીકે દર્શાવવામાં આવી છે. આનો અર્થ એ થયો કે કાયદેસર રીતે જ 6.35 લાખ એકર ગૌચર જમીનનો ઘટાડો છે.
• દબાણનો આંકડો: ઉપલબ્ધ માહિતી અનુસાર, 3 લાખ એકરના કાયદેસરના ગૌચરમાંથી અંદાજે 1.80 લાખ એકર જમીનમાં દબાણો થયેલા છે. એટલે કે, 60% થી વધુ ગૌચરમાં દબાણો થયા હોવાનો આક્ષેપ છે.
• ખુલ્લી ગૌચર જમીન: આ દબાણોના કારણે પશુઓ માટે ફક્ત 1.20 લાખ એકર ગૌચર જ ખુલ્લું બચ્યું છે.
• સરકારી રેકોર્ડ અને વાસ્તવિકતામાં તફાવત: રસપ્રદ વાત એ છે કે, જિલ્લા પંચાયતના રેકોર્ડ પર ફક્ત 173 હેક્ટર (લગભગ 427 એકર) જમીનમાં જ દબાણ દર્શાવવામાં આવ્યું છે, જે વાસ્તવિકતાથી ઘણું ઓછું છે. આ દર્શાવે છે કે સરકારી રેકોર્ડ અને જમીન પરની વાસ્તવિક સ્થિતિ વચ્ચે મોટો તફાવત છે.
• ખાસ કરીને પિયત વિસ્તારોમાં દબાણ: પિયત વિસ્તારોમાં ગૌચરમાં વધારે માત્રામાં દબાણો જોવા મળે છે.
• ઔદ્યોગિક અને અન્ય ઉપયોગ: ઘણી ગૌચર જમીન ઉદ્યોગોને અને અન્ય ખાનગી હેતુઓ માટે ફાળવવામાં આવી છે, જેના કારણે પણ દબાણો વધ્યા છે. હાઈકોર્ટે પણ અદાણી SEZને ફાળવવામાં આવેલી ગૌચર જમીન અંગે ગુજરાત સરકારને ફટકાર લગાવી હતી અને જમીન પરત લેવાનો આદેશ આપ્યો હતો.
• નિકાસ તાલુકામાં ગૌચરની સ્થિતિ: 2014ના એક સર્વે મુજબ, નખત્રાણા તાલુકાના 30 ગામોમાં 65,317 પશુઓ માટે 24,880.8 એકર ગૌચર જમીન હોવી જોઈતી હતી, પરંતુ માત્ર 2,736.1 એકર જમીન જ ગૌચર તરીકે ઉપલબ્ધ હતી, જે 74.08% નો ઘટાડો દર્શાવે છે.
  દબાણના કારણો:
• સ્થાનિક કક્ષાના મતોના રાજકારણમાં સરકાર ગૌચરના દબાણો દૂર કરવામાં રસ લેતી નથી.?
• સરકારી જમીનો ઉદ્યોગપતિઓને ફાળવવામાં આવે છે.?
• ભૂમાફિયાઓ દ્વારા ગૌચર જમીન પર દબાણ.?
  આ માહિતી દર્શાવે છે કે કચ્છમાં ગૌચર જમીન પર વ્યાપક દબાણ છે, જે પશુપાલકો માટે મોટી સમસ્યા ઊભી કરી રહ્યું છે અને તેમને હિજરત કરવા મજબૂર કરી રહ્યું છે.