ભારતના રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં લોકો દ્વારા ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિની ફરજો અને જવાબદારીઓ

ધારાસભ્ય (MLA – Member of the Legislative Assembly) એ ભારતના રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં લોકો દ્વારા ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિ હોય છે. તેમની મુખ્ય ફરજો અને જવાબદારીઓ નીચે મુજબ છે:
૧. ધારાસભ્ય તરીકેની ભૂમિકા (Legislative Role)

• કાયદા ઘડવા: ધારાસભ્યનું સૌથી મહત્ત્વનું કામ રાજ્ય માટે કાયદા બનાવવાનું છે. તેઓ રાજ્ય સૂચિ (State List) અને સમવર્તી સૂચિ (Concurrent List) માં સમાવિષ્ટ વિષયો પર કાયદા ઘડી શકે છે. આમાં પોલીસ, જેલ, સિંચાઈ, કૃષિ, સ્થાનિક સરકારો, જાહેર આરોગ્ય, તીર્થયાત્રા, કબ્રસ્તાન વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
• ચર્ચા અને મતદાન: તેઓ વિધાનસભામાં નવા કાયદાઓ પર ચર્ચા કરે છે, તેમાં સુધારા-વધારા સૂચવે છે અને તેના પર મતદાન કરે છે.
• નાણાકીય બાબતો: રાજ્યના વાર્ષિક બજેટ (અંદાજપત્ર) ની ચર્ચા અને તેને મંજૂરી આપવી એ પણ તેમની જવાબદારી છે.
  ૨. મતવિસ્તારના પ્રતિનિધિ તરીકેની ભૂમિકા (Representative Role)
• લોકોના પ્રશ્નો રજૂ કરવા: ધારાસભ્યો તેમના મતવિસ્તારના લોકોના પ્રશ્નો, સમસ્યાઓ અને જરૂરિયાતોને વિધાનસભામાં રજૂ કરે છે.
• લોક કલ્યાણના કાર્યો: તેઓ પોતાના મતવિસ્તારમાં માળખાકીય સુવિધાઓ (જેમ કે રસ્તા, પાણી, વીજળી, શાળાઓ, હોસ્પિટલો) ના વિકાસ માટે પ્રયત્નો કરે છે.
• સરકારી યોજનાઓનો અમલ: રાજ્ય સરકારની વિવિધ યોજનાઓ અને કાર્યક્રમો તેમના મતવિસ્તારમાં યોગ્ય રીતે અમલમાં મૂકાય તેની ખાતરી કરે છે.
• લોકો સાથે સંપર્ક: તેઓ વ્યક્તિગત સંપર્ક, ફોન, પત્રો અને સભાઓ દ્વારા તેમના મતદારો સાથે સંપર્કમાં રહે છે અને તેમની ફરિયાદો સાંભળે છે.
  ૩. સરકાર પર દેખરેખ (Oversight Role)
• સરકારને જવાબદાર ઠેરવવી: ધારાસભ્યો મુખ્યમંત્રી અને મંત્રીમંડળની કામગીરી પર નિયંત્રણ રાખે છે. તેઓ પ્રશ્નકાળ (Question Hour), શૂન્યકાળ (Zero Hour), ધ્યાન દોરવા જેવા માધ્યમો દ્વારા સરકારને તેમના નિર્ણયો અને કામગીરી માટે જવાબદાર ઠેરવે છે.
• વિશ્વાસનો મત: તેઓ સરકાર વિરુદ્ધ અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ (No-Confidence Motion) પણ લાવી શકે છે.
  ૪. પક્ષના સભ્ય તરીકેની ભૂમિકા (Party Role)
• પક્ષની નીતિઓનું પાલન: તેઓ પોતાના રાજકીય પક્ષની નીતિઓ અને સિદ્ધાંતોને સમર્થન આપે છે અને તેનું પાલન કરે છે.
• પક્ષની વ્યૂહરચના: પક્ષની બેઠકોમાં ભાગ લે છે અને વિધાનસભામાં પક્ષની વ્યૂહરચના ઘડવામાં મદદ કરે છે.
  વધારાની જવાબદારીઓ
  કેટલાક ધારાસભ્યો રાજ્યના મંત્રી અથવા મુખ્યમંત્રી પણ બની શકે છે, જે તેમને વધારાની જવાબદારીઓ આપે છે. આ ઉપરાંત, તેઓ વિવિધ કમિટીઓમાં પણ સભ્ય તરીકે સેવા આપે છે.
  ટૂંકમાં, ધારાસભ્ય એક ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિ તરીકે કાયદા ઘડવાનું, પોતાના મતવિસ્તારના લોકોના હિતોનું રક્ષણ કરવાનું અને સરકારની કામગીરી પર દેખરેખ રાખવાનું મહત્ત્વનું કાર્ય કરે છે.